Aarzelend

De eerste regels zong ze nog aarzelend. Ik had geen idee wat er zou gebeuren. Met deze mensen was op muziekgebied nog niets gedaan. Ze zaten daar maar voor zich uit te kijken. Wezenloos, in zichzelf ge- keerd. Maar opeens zag ik ze in mijn richting kijken. Ze herkenden het. Ik zag het aan hun ogen. Iemand begon mee te tikken, een ander te zingen. Plots, zo maar op een januari-ochtend, ontstond er contact.

De ervaring van die eerste sessie inspireerde Yesim Saltik (25), inmiddels afgestudeerd als muziekthe- rapeute aan het ArtEZ Conservatorium in Enschede, tot het maken van een speciale liedbundel. Turkse maar vooral ook westerse therapeuten vinden hier het materiaal om met Turkse migranten in verpleeg- huizen aan de slag te kunnen gaan.

Wonderbaarlijk

We zijn in dit land inmiddels allemaal overtuigd van het belang van muziektherapie bij dementie. Het is geen wondermiddel, maar bij sommigen is het effect wonderbaarlijk. Muzikale herinneringen zijn ongekend sterk en blijven vaak het langst bewaard. Ze zijn verbonden met emoties, met belangrijke momenten uit een mensenleven. Een simpel liedje klinkt al snel vertrouwd. Het activeert mensen, roept dingen in hen wakker en helpt ze om zich te ontspannen.

Haar bundel bevat tien liederen. De eerste, vindt Yesim, is gelijk de mooiste: het weemoedige Uzun inci bir yoldacim (‘Ik loop op een lange smalle weg’). Ze bezingt hierin het lot van mensen die huis en haard moeten verlaten en eeuwig op weg zijn. Mijn moeder zong het in huis, zoals bijna alle migranten van het eerste uur. In dit lied herkennen ze iets terug van hun eigen leven. Hoezeer ze ook thuis zijn in Ne- derland, de heimwee is nooit verdwenen.

Ze werd geboren in Almelo. Haar ouders kwamen vanuit Centraal-Turkije naar Nederland. Het contact met het land van herkomst is altijd gebleven. Thuis draaiden we altijd cassettebandjes met Turkse volksmuziek. De liedbundel maakte ze in nauwe samenwerking met docent wereldmuziek Jan Pieter van der Giessen. Hij heeft me geholpen de liederen om te zetten naar westerse muzieknoten.

Hoogste tijd

Die vertaling naar de Europese cultuur is voor Yesim essentieel. ‘Ik heb zelf een Turkse achtergrond en spreek Turks. Ik zing de liederen alsof ze van mijzelf zijn. Maar om ze ook voor andere therapeuten te ontsluiten, is een vertaalslag nodig. Het aantal dementerenden met een Turkse achtergrond zal de komende jaren alleen maar toenemen. Het is de hoogste tijd om daarop in te spelen.’

De liederen zijn afkomstig uit alle delen van Turkije. Iedereen kent ze. Ze worden gezongen op bruilof- ten en dansfeesten. Voor westerse oren klinken ze vaak vals. Maar als je goed luistert, hoor je hoe sub- tiel ze zijn. Westerse muziek en kunst bestaan vaak uit uitersten, in de Turkse muziek draait het om de overgangen.

Ze is blij dat de bundel er ligt. Van het belang van muziek juist bij migranten is ze meer dan ooit over- tuigd.Ze hebben, vaak lang geleden, hun land verlaten. In de tehuizen is er niets meer dat hun herinnert aan hun jeugd. Wat muziek dan doet, is niet te beschrijven. Even, na al die jaren, zijn ze weer thuis en is Turkije dichtbij. Het is nu mijn missie om iets voor deze mensen te doen.

Bron: https://www.tubantia.nl/enschede/liedjes-helpen-dementerende-migranten-dankzij-mu- ziek-heb-je-ineens-weer-contact~a4ca5ebd/